(2 декабря 2016) Çапла ят панă патшалăх тата общество деятельне, Чăваш наци конгресĕн иккĕмĕш президенчĕ пулнă Геннадий Николаевич Архипова асăнса чăваш патшалăх гуманитари ăслăлăлăхĕсен институтĕнче уçнă сăнÿкерчĕксен куравне. Шăп 60 çул каялла çĕр çине килнĕскере, шăпа ăна икĕ çул каялла пирĕнтен шелсĕр уйăрса кайрĕ. Чăн та, Геннадий Николаевич пурнăç çулĕпе тăван халăх пуласлăхĕшĕн, чăваш тĕнчин аталанăвĕшĕн тÿррĕн утнă. Çакна ку институтрах чÿк уйăхĕн 29-мĕшĕнче «Чăваш наци культура чĕрĕлĕвĕн ăс-хакăл ертÿçисем тата вĕсен тÿпи, ăраскалĕ» ятпа иртнĕ «çавра сĕтелте» те палăртрĕç.
«Вăл Чăваш Патшалăх Канашĕн депутачĕ пулнă май «чĕлхе саккуне» йышăннă чухне сÿтсе явнă вăхăтра вăтăр хут тухса калаçрĕ. Геннадий Николаевич пекки тепĕр çĕр çын пулсассăн, Чăваш Енре пĕр «электростанци» тумалăх вăй çитет»,- терĕ ЧНК президенчĕн çумĕ, Алексей Петрович Леонтьев ăсчах çавра сĕтеле уçнă май. Вăл Чăваш наци конгресĕн президенчĕ пулнă чухне тăрăшнине пула Раççейри пур регионсенче те тенĕ пек чăваш наципе культура автономийĕсем туса хунине те палăртрĕ Алексей Леонтьев.
Чăваш Патшалăх Канашĕн председателĕ Валерий Филимонов та хăй депутат пулнă май Геннадий Архиповпа ĕçленĕ вăхăтсене аса илчĕ. «Чăнах та, вăл ялан хĕрÿллĕн тухса калаçатчĕ, кашни япалана чĕри патне илетчĕ… Халĕ хулара та хăюллăн чăвашла калаçнинче унăн тÿпи пысăк»,- терĕ Валерий Николаевич.
Геннадий Архипов ЧНК президенчĕ чухне тăван чĕлхепе калаçакан телеканал туса хурас енĕпе чылай вăй хунине аса илчĕ Чăваш Республикин Вĕренÿпе çамрăксен политикин министрĕ Юрий Исаев. «Тин кăна республика Пуçлăхĕ Михаил Игнатьев Министрсен Кабинечĕн ларăвĕнче Чăваш наци телевиденине интернет уçлăхне кăларма, урăхла каласан триколорпа тĕнчен пур кĕтесĕсенче пăхмалли май туса пама йышăну тунине каларĕ. Çак пархатарлă ĕç — Геннадий Архиповăн ĕмĕтне пурнăçлани»,- терĕ Юрий Николаевич министр.
Аса илмелли Геннадий Архиповпа шкулта пĕр класра вĕреннĕ Владимир Николаевич Ивановăн, хальхи вăхăтра Чăваш патшалăх педагогика университечĕн ректорĕ пулса ĕçлекенĕн те питĕ нумай. Вăл юлташĕ ачаранах ырă кăмăллă пулни, тăван халăхăн историйĕпе кăсăкланни, ытлашши алхасман, çав вăхăтрах питĕ вăр-вар ача пулнине каларĕ. Вĕсен класĕнчен пĕр япăх çын та тухманнипе мăнаçланнине те пытармарĕ. «Вăл мана Геннадий Волков этнопедагогпа паллаштарни ман пурнăçа пач урăх енне улăштарчĕ, пурнăç уçăлса кайрĕ»,- терĕ тата Владимир Иванов асаилÿ çăмхине сÿтнĕ май.
ЧНК иккĕмĕш президенчĕ пулнă Геннадий Архипов çуралнăранпа утмăл çул çитнине асăнма пуçтарăннисен умĕнче Чăваш Республикин Культура, национальнăçсен тата архив ĕçĕн министрĕн çумĕ Вячеслав Оринов та тухса калаçрĕ. Чăваш наци конгресĕн лавне ун чухне туртса пыма мĕнле йывăр пулнине, анчах та чăвашлăхшăн Геннадий Николаевич капашсăр пысăк ĕç туса хăварнине асăнчĕ вăл. Халăхшăн ырă ĕçсем туни пархатарлине, ун пек çынна никам та манманнине ас тутарчĕ тата министр çумĕ.
Геннадий Николаевич Архипова аса илсе Николай Егоров ăсчах та самай ырă сăмахсем каларĕ. «Кĕлеткепе пысăках пулман пулсан та, чунĕ пысăкчĕ унăн»,- терĕ вăл икĕ çул каялла вăхăтсăр уйрăлса кайнă юлташĕ çинчен. «Мĕншĕн пирĕн чунра чăвашлăх чунĕ çук, чăваш интеллигенцийĕ мĕншĕн халĕ те чăмăртанаймасть?»,- пăшăрханса калаçрĕ тата шурсухал.
Ку енĕпе Николай Иванович çитес вăхăтра чăваш интеллигенцийĕн анлă пухăвне йĕркелеме сĕнчĕ. Ĕçе ЧНК тусан аваннине каларĕ ăсчах.
«Çавра сĕтел» ларăвĕнче малалла Етĕрне районĕн пуçлăхĕ пулнă Леонид Софронов сăмах илчĕ. Унăн та хăйĕн ентешĕпе çыхăннă асаилÿсем питĕ нумай пулчĕç. ЧНК президенчĕн пĕрремĕш çумĕ Валерий Клементьев та Етĕрне тăрăхĕнченех. Вăл вара Геннадий Николаевичăн юлашки çулĕсене тишкерчĕ. Уншăн вăл вĕрентекен пулнине пытармарĕ, унăн ырă енĕсене ăша илнине каларĕ. Анчах хальхи вăхăтра та Чăваш наци конгресĕ чăвашлăха аталантарас енĕпе сахал мар ĕç туса ирттернине, Чăваш Ен патшалăх ертÿлĕхĕ патне те тăван чĕлхене, тăван культурăна аталантарас тĕлĕшпе чылай ыйту тăратнине каласа пачĕ. «Эпир малашне те лайăх ĕçлеме тăрăшăпăр, конгресс алăкĕ яланах пуриншĕн те уçă»,- терĕ Валерий Леонидович.
Чăваш наци культура чĕрĕлĕвĕн ертÿçисенчен пĕрне, Геннадий Николаевич Архипова аса илме пуçтарăннă «çавра сĕтелте» чăвашлăхпа çыхăннă тĕрлĕ енлĕ тишкерÿ пулчĕ. Вăл шутра Владимир Александрович Иванов профессор чăвашсемпе нимĕçсен культура хутшăнăвĕсем çинчен каласа пани те, Чăваш наци конгресĕн президиум пайташĕ Геронтий Лукиянович Никифоров чăваш чĕлхин паянхи тăрăмĕ çинчен сÿтсе явни те.
«ЧНК политика партийĕ мар, унăн идеологийĕ – чăвашлăх, апла тăк пирĕн алăксем пуриншĕн те яри уçă», — тенĕ хăй вăхăтĕнче конгресс президенчĕ пулнă Геннадий Архипов. Вăл каланине тĕпе хурса ĕçлесе пырать те ĕнтĕ халĕ Николай Угаслов ертсе пыракан «Чăваш наци конгресĕ» регионсем хушшинчи общество организацийĕ.